Kamis, 21 April 2016

Susunan Acara Piodalan “Biasa”


Susunan Acara Piodalan


Urutan upacara Piodalan tingkat “biasa”
  1. Mareresik
  2. Mapiuning
  3. Macaru
  4. Nedunang Pratima/ Lingga Ida Bethara
  5. Ngulap-Ngambe, mamendak
  6. Mekalahyas
  7. Ngaturang ayaban dan ngelungsur wangsuhpada
  8. Pemuspaan
  9. Nunas wangsuhpada, mabija
  10. Parama shantih.
CATATAN:
1. Urutan di atas untuk upacara Piodalan tingkat “biasa” tidak “kecil” (mapedatengan) dan tidak “besar” (ayaban Catur Niri)
2. Odalan tingkat “biasa” ditandai dengan banten pesaksi yang munggah di Sanggar Surya hanya suci asoroh.
Banten lainnya menyesuaikan. Odalan tingkat “kecil” ditandai dengan banten pesaksi yang munggah di Sanggar Surya hanya tegteg daksina peras ajuman. Banten lainnya menyesuaikan.
3. Tingkat Piodalan besar, selain bantennya lebih banyak karena mengikuti ayaban pesaksi berupa catur niri, juga urutan upacara ditambah sebagai berikut:
  • Beberapa hari sebelumnya “nyuci” (ngingsah beras dan mulai membuat jajan suci), nanceb taring (simbol membulatkan tekad dan nyengker raga – maberata)
  • Setelah mekalahyas, masucian ke Segara, atau ke Toya kelebutan.
  • Tiga hari setelah Piodalan, ngelemekin, masida karya, macaru, dan makebat don.
4. Untuk upacara ngenteg linggih, menggunakan tata cara Piodalan Agung (besar) ditambah dengan upacara-upacara:
  • Memangguh, memirak, sebelum macaru, dan memakuh, mlaspas, ngurip-urip, mendem pedagingan, masang orti-palakerti-bagia-ulapulap, sebelum acara ngulap-ngambe.
  • Mendem pangenteg linggih sebelum ngaturang ayaban.
SUMBER: PELUTUK BANTEN, IDA PANDITA MPU NABE SINUHUN PRAMADAKSA, GERIA AGUNG BONGKASA, ABIAN SEMAL, BADUNG (http://stitidharma.org/susunan-acara-piodalan/)

Selasa, 19 April 2016

Mpu Ragarunting

Mpu Ragarunting adalah salah satu dari sapta resi yang merupakan putra kelima dari Mpu Gnijaya. Dan tersebutlah, sebagaimana kisahnya dalam sumber kutipan babad pasek, Mpu Ragarunting memiliki putra dan putri yaitu : 
  • Mpu Paramadaksa beristrikan Ni Dewi Amrthajiwa anaknya Mpu Ciwagandu.
  • Ni Wirarunting diperistrikan oleh Sang Prateka anaknya Mpu Pratekayadnya. (cucu dari Mpu Prateka).
  • Ni kamareka diperistri oleh Sang Wira dangka anaknya Mpu Wiradangka.
  • Ni Swarareka diperistri oleh Arya Kepasekan.
Demikianlah keadaanya sewaktu di Majapahit yang sebagaimana dijelaskan pula dalam Lontar Babad Gajah Maddha, beliaulah Mpu Ragarunting yang mensucikan orang tua dari Gajah Mada yaitu Mpu Curadharmayogi dan Patni Nariratih sebagai pendeta yang sewala brahmacari” yang sebenarnya tidak boleh berhubungan layaknya suami istri lagi.

Sebagaimana pula dikisahkan dalam sumber kutipan Maha Gotra Pasek Sanak Sapta Rsi (resume lengkap babad pasek), Putra beliau yang bernama Mpu Paramadaksa diceritakan pergi ke Pasuruhan, lalu kemudian ke Majapahit. Di sana beliau berputra :
  • Mpu Wira Ragarunting
  • Ni Ayu Wira Ragarunting, dan
  • Ni Ayu Wira Runting.
Kemudian Mpu Wira Ragarunting diseritakan menurunkan putra - putra yaitu :
  1. De Pasek Lurah Kabayan memiliki putra :
    1. De Pasek Lurah Kabayan Wangaya
    2. De Pasek Kabayan Penebel
  2. De Pasek Lurah Tutuwan menikah dengan Gunaraksa, memiliki putra :
    • I Made Bendesa Banjar Crutcut
  3. De Pasek Lurah Salahin. 
    • De Pasek Salahin Tojan
      •  I Wayan Kabayan Tulamben
Kemudian keturunan Mpu Ragarunting tersebar di Bali dengan pungkusan masing-masing diantaranya Pasek Salahin, Pasek Kubayan dan Pasek Tutuwan.
(Sumber: http://sejarahharirayahindu.blogspot.co.id/2012/04/mpu-ragarunting.html)
 
***

PAKELING SATWAN I WAYAH NGAREREH KAWITAN



PAKELING SATWAN I WAYAH NGAREREH KAWITAN
KASUSUN TUR KARINGKES ANTUK : KETUT KARIANA (alm.)
(diketik ulang sesuai aslinya olih Komang Wiadnyana & Md. Mahendra E. P.)


Satua puniki ambil titiang sakeng pitutur I Wayah (Nyoman Narya) sane wenten ring desa Cemagi, miwah kakin titiang (Ketut Salin) sane wenten ring desa Banjar, Kecamatan Banjar, Kabupaten Buleleng. Taler catetan – catetan sane panggihin titiang ring pipil sane kekaryanin olih kakin titiang, sane marupa pakeling sakeng I Wayah.
Tetujon titiang makarya satwa puniki, wantah anggen titiang makeling majeng ring pyanak, cucu, buyut titiang benjangan, mangda sampunang malih ipun patitaken. Indik satua puniki sekadi ring sor puniki !
Buka rihin sadereng uning ring kawitan I Wayah, Keluarga Pasek sane wenten ring Banjar (Buleleng), utawi keluwargan titiang, sami kasakitan. Wenten sane buduh, wenten sane karanan ngeleak, wenten ayan, miwah sakalwir penyakit sane sewosan.
Antuk sampun tan mresidayang antuka nanggenin penyakit miwah kamewehan punika, kala irika raris ngerereh dedukun utawi balian, pacang nakenang napi awinan mamaggihin indik sakadi kabaos ring ajeng punika.
Yan pingkuda-kuda sampun nakenang ring dukun, kabaos ring eedan dukun punika, kabaos keluargan titiang puniki durung uning ring indik kawitan, punika sane ngawinang manggihin kasakitan sapunika. Manut baos eedan Balian, kocap keluargan titiang puniki turunan sakeng pasek Gelgel. Sasampune kairing manut ring eedan Balian, taler tan cocok. Malih mawali nakenang ring dukun lianan, wenten maosang pasek Batulepang, wenten pasek Sibang, wenten malih pasek Kabayan, sami punika nenten wenten sane cocok.
Pamuput sajeroning tahun 1915 ( masehi ), malih nakenang ring Balian sakeng Banyuseri, taler wenten ring wawengkon Kecamatan Banjar (Buleleng), kabaosang turunan sakeng Pasek Salahin, kawit saking desa Cemagi, Badung. Antuka tan uning ring dija kapo genah desa Cemagi punika, jantos malinder patitaken. Raris wenten anak sane uning ring desa Cemagi punika, madan Bapa Paing, punika sameton satria Bedeha (Tabanan), sakewanten lacur dane tengkulak anyud wenten ring Banjar. Dane punika ngateh ngarereh desa Cemagi punika.
            Keluargan titiang sane lunga ngarereh Kawitan duk punika Wayan Batan, Nengah Suki, lan Ketut Teranggi. Sane ngateh lunga ngarereh desa Cemagi punika sareng tiga, inggih punika :
1.      Wayan Paing sameton Satria Bedeha (Tabanan)
2.      Nyoman Rencong, sameton Tegeh Kuri, Benculuk (Kelungkung)
3.      Wayan Dangin, sameton Pamecutan, Jimbaran (Badung)
Saking Banjar ngungsi desa Cemagi punika nyunut, kari ngamarginin munnduk alas Danu Tamblingan. Duk punika durung wenten margi sane becik sane dados marginin motor. Suwen pamargine sakeng Banjar nuju desa Cemagi yening mamargi antuk cokor, suwen ipun kalih rahina.
            Sadya pisan pamargine duk punika, sarauh ring desa Cemagi, matemu ring sameton Pasek Salahin, inggih punika :
1.      Nyoman Narya
2.      Bapa Rundeh
3.      I Sansan
4.      Bapa Nuti, dane dados Pamangku ring Pura Pasek Salahin
5.      I Nia
6.      Pan Rumbyang, dane dados Pamangku ring Pura Desa
7.      Bapa Rindah Bandesa
8.      Wayan Atub
9.      Ketut Kelepug
10.  Bapan Rampu
11.  Mangku Runis

Malih wenten sameton sane magenah ring Dauh margi Baleagung, inggih punika:
1.        Kiang Rintan
2.        Bapa Danis

Malih wenten sane ngubu ring desa Mengening :
1.      Pan Lampud, ring Enjung Batu
2.        Pan Regeg

Inggih risampun mapanggih ring para sameton sane kabaos ring ajeng, tur sampun sami-sami uning ring parab miwah kasaratan sameton sakeng Banjar rauh ka Cemagi irika raris sareng sami tangkil ring Pura Pasek Salahin, mapinunas napike jati keluarga sakeng Banjar Puniki kawit sakeng turunan Pasek Salahin, utawi jati panjak I  Dewa Ngurah Pasek Salahin. Kala irika raris wenten anak kodal. Manut raos dasaran sane kodal punika, kabaos jati panjak Ida keluargan titiang puniki.
            Inggih ngawit sakeng iriki raris keluarga Pasek sakeng Banjar, sumanggup sareng nyungsung ring Pura Pasek Cemagi, tur sampun naur penanjung batu, manut adat desa irika, miwah sane seos-seosan sane ngeranjing ring adat desa Cemagi punika. Maweweh-weweh banget raris pangugu keluarga sakeng Banjar, antuk sasukat ngiring ring Pura Pasek Salahin, ngawit sakeng iriki raris meresidayang sane pecak sakit dados seger, sane buduh dados tegteg, sane tiwas nyidayang taler ipun ngupil-upil damuh tengai, jantos wenten sane meresidayang matelimtiman.
Satunggil rarahinan ring Pura Pasek utawi patirtan Ida, raris keluarga Pasek Salahin saking Banjar, tangkil ngaturang bakti ring Pura Pasek Salahin Cemagi.
            Kasuwen-suwen antuk banget doh, margine sane dados marginin motor durung wenten, maliha motor kantun arang pisan wenten ring Bali duk punika. Punika sane ngawinang banget abot keluarga sakeng Banjar pacang tangkil satunggil patirtan ring Pura Pasek Cemagi. Makawinan malih raris mapinunas ring Pura Pasek, kasarengin raris antuk  para sameton sane wenten ring Cemagi, mapinunas mangda ledang Ida I Dewa Ngurah Pasek kaaturin Malinggih ring Banjar, mangda dangan ngaturin Ida rikala rauh patirtan Ida.
Kala irika  wenten malih kodal, cutet ipun Ida I Dewa Ngurah Pasek ledang kakaryanang palinggih ring Banjar. Benjangan rikala rauh kala Puja Walin Ida, puput ngaturin saking Banjar kewanten.
            Antuk sampun wenten pangandika sakeng dasaran sane kodal punika, wau raris makarya palinggi (Sanggah) ring Banjar, jantos puput tahun 1922 Masehi. Maka cihna kabecikan masameton kaluarga Cemagi kalawan keluarga Banjar, sameton titiang sakeng Cemagi wenten taler aturan danene marupa papendeman (akah) ring sanggah Banjar, mapendem ring Kawitan, inggih punika, nunas lugra titiang ngojah, palinggih I Dewa Ratu Gede Pasek, meru tumpang tiga.
Sameton sakeng Cemagi sane rauh duk punika, rikala ngalinggihang minakadinnya :
1.      Wayah Nyoman Narya
2.      Meme Tarja
3.      Kak Jaksi, miwah sewos malih sane lianan
Lian ring punika malih, keluarga sakeng Banjar ngawentenang pakeling, miwah pasubaya ring para sameton keluarga Pasek Cemagi, yadiastun I Dewa Ratu sampun kalinggihang ring Banjar, indik pasemetone tan pacang pegat. Kaluarga Pasek sane ring Banjar janten pacang rauh ngelingin pasametonan, mangda tan jantos lali napi malih yan nuju rahina puja-walin Ida  I Dewa Ratu, meresidayang rauh taler sareng tangkil, mangda polih ngaturang bakti ring sasuhunan, yadiastun Ida sampun katur malinggih ring Banjar.
Inggih sapunika indike sane sampun, ngawit sakeng tahun 1915 Masehi.
           
Inggih jaga lanturang titiang satua puniki !
Manawita sangkaning tuduh, cocok sakadi raos sasonggane, legane tan dados rereh sedihe tan dados kelidin. Kirang-langkung tahun 1936, titiang madrebe rarama mawasta Ketut Tolog, nyaman Pan Bukti utawi kaki Nengah Geladag, ngambil kurenan pada sameton sakeng Cemagi mawasta Ni Musti pianak Wayah Nyoman Narya. Kantugi lacur, riwahu bebas rauh budal ka Desa Cemagi kasarengin taler antuk kaluwargan-kaluwargan titiang sakeng Banjar, jaga ngelanturang  pailen anak bebas, raris malaib Ni Musti punika merangkat ngerereh anak muani malih, yata kocap palaib ipun ka Sogsogan.
Indike punika sane ngawinang keluwargan titiang sasag, keluarga Banjar kalawan keluarga Cemagi. Ngawit saking iriki duk punika kirang langkung tahun 1936, pegat hubungan keluwargan titiang sakeng Banjar sareng keluwarga Cemagi. Pateh-pateh makta kimud, jengah, puniki sane ngawinang keluwarga sakeng Banjar kimud malih merika, sapunika taler keluwarga sakeng Cemagi kimud rauh ka Banjar.
            Kasuwen-suwen sampun tahun 1955, sedek dina anu titiang lali ring dina jeg mentik manah titiang eling ring pitutur kakin titiang, yata kocap kawit leluhur titiang sakeng Desa Cemagi. Daweg punika titiang kantun masekolah ring Buleleng (Singaraja) ring Sekolah Guru tingkat B utawi SGB. Kandugi mentik manah titiang meled pisan uning ring pecak desan leluhur titiang ring dija kapo genah ipun, sarat pisan-pisan manah titiang jaga lunga merika ngerereh Kawitan.
Raris sadya pamargin titiang, nyidayang rawuh ka desa Cemagi punika, taler sajeroning tahun 1955. Sane nyarengin titiang merika :
1.    Wayan Rekadi
2.    Nyoman Karma
3.    Wayan Dangin
4.    Nyoman Dangin
5.    Titiang Ketut Kariana

Inggih sakeng iriki malih manyambung pasemetonan, mangda becik sekadi sane sampun. Sering raris titiang budal ka Cemagi, ring sapunapine sareng keluwarga, ring sapunapine titiang newek. Rrikala nuju Puja Walin Ida ring Pura Pasek taler titiang tangkil, mangda polih taler ngaturang bakti ring I Dewa Ratu.
Pecak sakeng iriki taler keluwargan titiang sakeng Cemagi, sering taler budal ka Banjar. Tan wenten malih madaging kimud, antuk sampun mawali becik-becik. Dadiannya sering silih unyain, napi malih ritatkala madrebe gawe ageng minakadi ngaben, pateh saling unyain-saling tatingin rikala madrebe gawe ageng.
            Inggih mangda gelis puput satuane, sadaweg Pak Wayan Dana dados Bupati ring Badung (Denpasar), wenten raris wawangunan sane mawasta Persatuan Warga Pasek Sanak Pitu taler kabaos Pasek Sapta Resi. Pamekas, warga Pasek sane wenten ring desa Cemagi nunggil dados asiki. Maka cihna Persatuan Warga Pasek Sanak Pitu punika sampun wyakti bersatu, polih makarya upacara ngaben nunggil ring para Warga Pasek kewanten ring desa Cemagi, kirang langkung tahun 1966.
            Lanturang titiang malih satuane, sampun mawali becik pasametonan titiang puniki, kasuwen-suwen, wenten pabesen keluwargan titiang sakeng Cemagi ngengken keluwargan titiang numbasang duk, sane mawit sakeng desa Pedawa pacang mangge ring Pura Pasek.
Sadereng titiang ngelanturang satua puniki, pinih rihin titiang nunas lugra pisan ring sasuhunan titiang, I Dewa Ratu Ngurah Pasek, mangda sampunang titiang keni raja pinulah, antuk purun titiang majarang aturan sane sampun lintang, sinampura yening raosang antuk basa kasar. Mangda sampunang titiang kabaos lega seluk ring Ida Sasuhunan titiang. Dading suksman manah titiang nyatua puniki, mangda wenten anggena pakeling ring sameton titiang warga Pasek Salahin.
Inggih antuk wenten pabesen keluwarga sakeng Cemagi sakadi kabaos ring ajeng, irika raris keluwargan titiang sane ring Banjar marerembayan, mangda nyidayang numbas duk sakeng desa Pedawa, jaga mangge aturan ring Pura Kawitan. Puput adung parerembayane, awinan kadurus raris numbas duk tur sampun katurang rauh ring Desa Cemagi, sakewanten keh ipun tan wenten aturang titiang iriki. Maheletan yan amon napi kapo suwen ipun, malih maturan marupa jinah, kampuh satunggil tangkil ka Pura Kawitan, taler tan satuayang titiang iriki yan akudang rupiah kapo akeh ipun.
            Mawali satuan titiang malih, sahusan ngawentenang upacara Pangabenan Warga Pasek ring Cemagi, yan maheletan kudang sasih kapo titiang lali, wenten malih pabesen sakeng panitian Pura Kawitan, sane miterangang kaluwarga Pasek Salahin ring Banjar kantun madrebe utang siya tali rupiah, sane mangge kekenan ring pura. Indike puniki raris sane ngawinang keluwarga titiang ring Banjar kadi tengkejut, antuk nenten uning ring napi-napi dados madrebe utang.
Irika raris keluwargan titing marerembayan malih. Manut pananmpen titiang kaluwarga Banjar, Pura punika satmaka umah, keluwarga ring Banjar madrebe umah, keluwarga titiang ring Cemagi taler madrebe umah. Napkala sameton sakeng Cemagi rauh ka Banjar, jeg sampun kasukserah napi luwir sane wenten ring Banjar, satmaka sareng-sareng neruwenang sakeng teben rauh keluwan, ten ja perlu malih miturunin napi luwir wawangunan sane wenten ring Banjar. Sapunika taler titiang sakeng keluwarga Banjar, napkala budal ka Cemagi tan ja malih ngobetang napi luwir kawentenan ring jumah Cemagi, sapunika penampen titiang keluwarga sakeng Banjar.
Pamuput keluwarga sakeng Banjar ngawentenang utusan ka Cemagi, jaga mretiyaksayang indik pabesen sane rauh sakeng Panitia Pura Kawitan Punika, seosan ring punika mangda uning,sira panitia punika, sira sane makarya, yening keluwargan titiang sakeng Pasek Salahin, sapunapi titiang keluwarga Banjar tan nahanin polih undangan rauh mangkin. Yening manut undang-undang sane kabaos organisasi, indike punika banget nyimpang ring undang-undang organisasi. Inggih cutet ipun, sane dados utusan ka Cemagi : Ketut Kariana (titiang), lan Made Gatra.
Sarauh ring desa Cemagi, matemu ring para Pengurus Pura Utawi Panitia, ring Pura Pasek. Sane dados Pengurus duk Punika :
1.      Mangku Desa/ Mangku Lendra
2.      Mangku Pasek
3.      Gurun Kaler
4.      Gurun Sudira
5.      Beli Pinia, miwah para sameton lianan
Irika raris titiang miterangan indik pamargin Odah titiang ngarereh kawitan sakadi satuane ring ajeng. Antukan titiang kaluwarga sakeng Banjar sampun taler makarya palinggih, taler sakeng paican Ida Sasuhunan manut eedan Dasaran sane kodal, puput titiang ngaturin sakeng Banjar kewanten. Nanging napkala titiang keluwarga sakeng Banjar nuju iseng budal ka Cemagi, raris nuju patirtan Ida Sasuhunan, titiang sareng wantah ngaturang bakti kewanten, tatujon sane lianan nenten wenten. Maliha yan ngatuju titiang budal ngojog patirtan Ida, pasti wenten aturan titiang sane marupa jinah, kampuh, malih sakeluwir aturan lianan.
Panitia sekeha panti, minakadi dane Mangku Lendra sane ngewakilin sekeha panti punika tan meresidayang mutusang parerembayane duk punika, antukan gelisan  sampun sandikala. Maliha tan becik rasane ngawentenang debat ring pura. Irika raris titiang ngidih tempo, antuk sampun gelisan sandikala, mangda pengurus panti punika nyantos rauh titiang malih tigang rahinane.
            Gelis satuayang titiang iriki, malih tigang rahinan ipun malih titiang budal ka Cemagi, sareng adin titiang Nyoman Sadia. Panujun titiang rauh ka Cemagi pinih rihin ngojog Meme Tarja, raris simpang malih ring dane Kak Jaksi. Sakeng iriki manah titiang jaga rauh ring jeron dane Mangku Lendra, sane dados wakil anggota sekeha Panti punika. Mungguing tatujon manah titiang ka jeron dane Mangku, pacang nakenang:

1.        Napi awin keluwarga Pasek Cemagi (Salahin) wenten ring Cemagi?
2.        Sakeng napi kesah I Wayah jantos rauh ring Cemagi?
3.        Napene sane mawasta Salahin?
4.        Sira sane makarya Pura Kawitan pinih rihin?

Antukan dane Kak Jaksi sampun uning ring tatujon manah titiang rauh ring dane Mangku, irika raris titiang tan kewehin pisan rauh merika. Dane Kak Jaksi puniki taler tangkejut ring awig-awig sane kakaryanin antuk sekeha Panti punika sane kawedar olih dane Mangku Lendra. Raris Kak Jaksi puniki miterangang, mangda tan rauh titiang ring jeron dane Mangku, tur dane ngengken titiang mangda satunggil budal ka Cemagi, ugi tangkil ring Ida Batara Kawitan, ngaturang pangebakti.
Benjangan yening wenten napi-napi sakeng panitia utawi para anggota Sekeha Panti punika, dane pacang miterangang tur muputang napi luwir sane wenten irika. Dane pacang miterangang ring para Sekeha Panti sami indik  Sejarah Pura punika, rauh ring palinggih Ida sane wenten ring Banjar. Dane sane uning ring indik sejarah Pura Kawitan punika, napi malih palinggih sane ring Banjar, dane sane sareng duk ngalinggihang ring Banjar. Duk ngalinggihang punika, kocap ragane kantun bajang sareng dane Meme Tarja.
Inggih dadiyannya tan durus titiang rauh ring jeron dane Mangku. Sayewakti sukat raos dane Kak Jaksi, sausan punika yan ping kuda sampun titiang budal ka Cemagi sinambi tangkil taler ngaturang bakti ring Ida Batara Kawitan, nenten indik napi-napi sane rauh ring titiang kaluwarga Banjar.
            Kasuwen-suwen, nuju Buda Cemeng Langkir, tanggal 9 Mei 1979, wenten keluargan titiang rauh budal ka Cemagi nuju patirtan Ida Batara Kawitan. Sane budal duk punika:
1.      Ketut Dalem (memen titiang)
2.      Putu Sumarni (pianak titiang di nyama)
3.      Ketut Raka (ipah titiang)
Duk punika malih mawali indike sekadi ring ajeng punika. Tambis-tambis keluwargan titiang puniki tan kewehin maturan ring Ida Batara Kawitan.
Raris wenten paridabdab saking wit mula nyaman titiang sakeng odah titiang, mawasta Ketut Tarja. Wahu raris kewehin maturan. Sahusan maturan, sakeng Panitia Pura mapetang surat ring titiang keluwarga Banjar. Cutet daging surat punika, keluwarga Pasek Salahin sane wenten ring Banjar, kakeninin papeson (kekenan), manut keputusan sekeha Panti. Indik papeson punika sapuniki:
Yening keluwarga ring Cemagi keni asiki, sane ring Banjar keni kakalih, antukan yan kala wenten ayahan, keluwarga sakeng Banjar tan meresidayang rauh.
Inggih mangda gelis satuan titiang, antuk sampun wenten piteket saking dane Kak Jaksi ring titiag, tanggal 12 Mei 1979 malih titiang budal ka Cemagi jaga nakenang daging surat sane kapapetang olih Panitia. Rauh ring irika, takenang titiang dane Kak Jaksi nanging lacur tan wenten kari, sampun dane padem. Irika raris titiang matemu ring para Panitia, magenah ring Pura Pasek. Sane dados wakil duk punika taler dane Mangku Lendra sareng sameton sane seos-seosan malih.
Duk punika taler durung wenten kaputusan sane tepat. Dane mangku tan wenten tan purun ngewehin utawi ngelarang pacang tangkil ring Pura Kawitan. Kakenken titiang malih pitung rahina malih rauh merika, sakewanten titiang tan wenten meresidayang rauh. Raris tanggal 5 Desember 1979 sane wahu lintang puniki malih titiang budal ka Cemagi sareng keluwargan titiang, pacang ngerereh keputusan sakeng Panitia, sinambi taler pacang maturan ring Batara Kawitan. Sane lunga duk punika: Ketut Kariana, Made Pasek, Putu Sedana   , Wayan Jawit, Ketut Dalem, Putu Sukarsa, Ketut Sumartini, Ketut Gemuh, Made Suyasa, Putu Sumarni, lan Putu Kajeng.
Duk puniki wau wenten keputusan Panitia, yan tan keluwarga sakeng Banjar nganutin keputusan Panitia punika tan wenten kewehin maturan ring Pura Kawitan.
            Kaputusan Panitia puniki tampen titiang sakeng dane Gurun Kaler, boya ja sakeng Ketua Panitia, tan wenten titiang polih matemu ring para pengurus Pura Panti punika.
            Malih ngeninin Pura Hyang Ibu, duk tanggal 12 Mei 1979 sane wahu lintang polih takenang titiang ring dane Meme Tarja, Gurun Kaler, Gurun Jaksi sira kewanten sane nyungsung Hyang Ibu Punika?
Daweg punika karaosang, wantah sameton Pasek Salahin Kewanten, keh ipun wantah enam belas ( 16 ) kuron. Raris daweg titiang budal tanggal 5 Desember 1979 sane wahu lintang puniki, malih takenang titiang ring dane Gurun Kaler, keraosang kocap pateh, sabatek sane nyungsung ring Pura Pasek sami nyungsung. Makawinan Pura Hyang Ibu punika taler kakeninin awig-awig sakadi ring Pura Pasek Kawitan. Malih raris titiang nakenang ring dane Meme Tarja, nakenang sanggah sane wenten ring umah dane Meme Tarja, sira sane maduwe?
Dane Meme Tarja ngeraosang, kocap sanggah punika deruwen sane wenten ring karang punika kewanten. Antukan kantun titiang keangkenin sameton olih dane Meme Tarja, Gurun Sudira, Ketut Tarja, Ketut Kariana, punika awinan titiang purun nyelang panataran sanggah ring dane Meme Tarja.
Sakeng rika titiang ngaturang bakti ring Ida Batara Kawitan kalih Ida Batari Hyang Ibu, sinambi ngaturang uninga, nunas sinampura antuk tan meresidayang titiang rauh tangkil ring palinggih Ida. Sane ngawinang tan meresidayang tangkil, awig-awig Panitia utawi Sekeha Panti punika sane ngewehin titiang tangkil. Sapunika piuning titiang nyawang sakeng panataran Sanggah dane Meme Tarja.
            Inggih rauh iriki dumun puputang titiang satuane, mangda para sameton titiang minakadi Warga Pasek Salahin sami uning. Dumadak satua puniki wenten pikenoh ipun amatra! Benjangan jaga lanturang titiang malih antuk pamargin dane I Wayah sakeng Gelgel kesah ka Cemagi, jantos wenten taler rauh ring desa Banjar.

Om Santih, Santih, Santih Om...






Banjar, 9 Desember 1979
Penyusun ceritra,
         Ttd.

Alm. Ketut Kariana